Overstraat 3 - 5
3959 BR Amerongen
T: 0343 - 452844

Januari 2001
"Dat het niet veel harder gaat, daar begrijp ik niets van."

Drs. Marinus Knoope is uitvinder van de "creatiespiraal", een praktisch model voor het volgen van de weg van droom naar werkelijkheid. Van het gelijknamige boek zijn er in twee jaar tijds in Nederland 30.000 verkocht. Het boek, op zakformaat, is met gevoel voor relativering en humor geschreven. Het onderscheidt zich doordat het niet de brallerige Messiaanse toon heeft van aanverwante Amerikaanse boeken.

30.000 boeken, dan ben je in Nederland auteur van een bestseller. Bovendien blijkt de auteur ook de uitgever te zijn en is aan marketing geen cent uitgegeven. 11.000 Boeken zijn verkocht via de boekhandel. Knoope geeft ook voordrachten, tot soms wel 50 per maand. Langs deze weg heeft hij inmiddels 19.000 boeken gesleten. Na zo'n 4000 optredens kent een aanzienlijk deel van de werkende Nederlanders de creatiespiraal. Alleen de pers, de politiek en de jeugd lieten het tot nu toe afweten, aldus Knoope (53, van oorsprong natuurkundige).

Hij verwacht echter dat over twintig, dertig jaar zijn creatiespiraal tot de standaardbagage van iedere student hoort. "De creatiespiraal is een middel tot zelfsturing, het is geen religie, het bevat geen oordeel, het is gewoon een beschrijving van hoe mensen hun wensen gerealiseerd krijgen." Knoope vormt zelf het overtuigende bewijs dat zijn verhaal klopt, Van onbekend en aan lager wal tot succesvol spreker voor grote zalen.

Knoope's gedachtengoed is verwant aan beelden uit de Gestaltpsychologie en NLP. "Met het positieve NLP denken alleen kom je er echter niet. Je wensen worden niet vanzelf gerealiseerd. "Je moet heel grondig alle stappen van de creatiespiraal doorlopen om de wens die in je leeft daadwerkelijk te realiseren."
Het visualiseren van je wens, belangrijk in NLP, is maar een van de twaalf stappen om je wens daadwerkelijk te realiseren.
Opvallend is dat Knoope niet spreekt over de wens die je wilt realiseren, maar over de wens die in je leeft. Knoope begint met een citaat van Goethe. "Wensen zijn voorgevoelens van hetgeen u in staat bent daadwerkelijk te realiseren". Een appelboom produceert appels en een perenboom peren. Soms vriest de bloesem kapot, dat jaar lukt het niet, maar het volgende jaar zijn er nieuwe kansen. Een appelboom kan echter geen peren voortbrengen.



Het aardige van de creatiespiraal zit hem in de compleetheid en de samenhang van het model, dat bovendien een natuurlijke eenvoud en daardoor schoonheid heeft. Knoope vergelijkt het onder meer met de seizoenen. In de winter borrelen nieuwe wensen in je op. In de lente ga je verkennen, in de zomer ben je volop aan het werk en in de herfst geniet je van de oogst en keer je terug naar binnen, zoals een boom zijn blad verliest. Als op een klok heeft Knoope op de uren twaalf begrippen neergezet. Te beginnen bij de twaalf zijn dat met de klok mee: wensen, verbeelden, geloven, uiten, onderzoeken, plannen, beslissen, handelen, volharden, ontvangen, waarderen en ontspannen. Vervolgens zie je bijv. een droomzijde en een actiezijde, een zijde over denken en over doen. Je ziet de seizoenen er in weerspiegeld en de drie-eenheid lichaam, geest, ziel. De creatiespiraal blijkt een veelzijdig model, hoe je het ook bekijkt.

Elementen uit het verhaal van Knoope zijn niet nieuw. Zo weet iedereen dat een grondige voorbereiding de kans op succes verhoogt. "Maar als ik nu eens voorbestemd ben", vroeg Knoope zich af. Dan maakt voorbereiden toch niets uit? Wat gebeurt er als ik niets doe? Heb ik dan minder succes?" Het raakt Knoope"s kernvraag in hoeverre mensen in staat zijn hun eigen toekomst te beïnvloeden.

"Je moet gewoon doen wat er in je opkomt, zonder er bij na te denken." Met deze gedachte in zijn achterhoofd kon Knoope eindelijk dansen. Terwijl voordien krampachtige pogingen slechts tot hoongelach leiden. Knoope liet het gebeuren en dansen werd een feest. Hij had invloed op de werkelijkheid door iets niet te doen. Knoope ontdekte dat hij zijn eigen toekomst wel degelijk kon beïnvloeden, enerzijds door de sturing los te laten, anderzijds door goed te observeren. Zo is hij van het roken afgekomen. Positief denken helpt bovendien wel degelijk. Knoope zijn experimenten toonden het aan.

Aan de andere kant merkte hij tijdens zijn lessen mentaal-training aan startende ondernemers in 1989 dat deze starters haast los van de kans op succes aan hun eigen idee vast wilden houden. "Je kunt je wensen niet kiezen, je hebt ze gewoon. Als mijn studenten verstandig waren, dan kozen ze iets anders." Knoope kwam tot de constatering dat het idee van Goethe klopt:

"Wensen zijn voorgevoelens van hetgeen u in staat bent daadwerkelijk te realiseren".

Wel wist Knoope inmiddels dat het, zoals vaker, én én is. De mens is zowel voorbestemd, als in staat om bij te dragen, door mee te geven. Bovendien bereik je beter wat je wilt door duidelijk te weten wat je wilt en er duidelijk over te zijn naar je omgeving. Knoope citeert een onderzoek waarin 3 % van een groep studenten een helder toekomstbeeld kon schetsen. Veertig jaar later bleek die 3 % goed voor 90 % van het totale inkomen van de groep.

Bij de startende ondernemers van Knoope zat een man die een gasballon wilde gaan exploiteren. Dat lukte. Bij de eerste betaalde vlucht met passagiers is de man tegen elektriciteitsdraden gevlogen met doden en zwaargewonden als gevolg. Hoe denkt Knoope over het noodlot? En kan alles? Helaas moet ook hij constateren dat voor sommigen het lot is dat zaken niet lukken, hoe graag ze ook willen. Een appelboom kan omgehakt worden en kan geen peren maken en na een voorjaarsvorst komen er ook echt geen appels. Dat sluit niet uit dat het voor mensen gewoon het meest motiverend en inspirerend is om te realiseren wat ze echt willen. Dus is ieder hulpmiddel hiervoor de moeite waard.

Knoope ging na de HBS in Rotterdam natuurkunde studeren "op zoek naar de waarheid". Na zijn doctoraal werd hij wetenschappelijk medewerker in Nijmegen maar raakte gedesillusioneerd over het gebrek aan diepgang. Er volgden jaren van leraarschap op diverse scholen, totdat hij kroegbaas werd in een collectief café in Nijmegen. De jaren 70 met wilde utopistische plannen echoën nog steeds na in het werk van Knoope. Hij vindt dan ook dat de ideeën uit die tijd veel goeds in zich hadden. Ondanks dat er toen van alles mis ging. Maar of dat door de ideeën kwam, of door de onervarenheid of door externe invloeden?

De alcoholdampen werden Knoope in ieder geval te veel en hij begon een cursuscentrum in Frankrijk. Hij gaf er lessen over het raakvlak van natuurkunde en mystiek. Het cursuscentrum werd geen succes en Knoope belandde in een forse crisis. Hij vond zijn leven mislukt. Het was niets geworden, hij had de waarheid niet gevonden. Hij schaamde zich voor zichzelf, zijn vader en zijn kinderen. Had hij er dan toch helemaal niets van begrepen? Een zoektocht naar zijn emoties begon en langzaam kwam hij tot rust.

Waarom zou hij op dit absoluut dood punt in zijn leven niet gaan doen wat zijn diepste wens was? Hij was immers toch alles kwijt? Knoope zag zalen met mensen en zichzelf als inspirator. Hij sprak er links en rechts over en kreeg uiteindelijk het aanbod om lessen te geven aan startende ondernemers. De cursus heette mentaaltraining. Cursist Cor de Vrieze kijkt er met plezier naar terug. De inmiddels 54 jarige zelfstandige journalist heeft er veel aan gehad. Knoope schreef in het najaar van 1989 een cursusboek voor zijn cursus en het 13^de hoofdstuk werd een samenvatting. "Opeens viel alles op zijn plaats. Eureka." Knoope wist het, hij had iets groots te pakken. Op oudejaarsdag 1989 liep hij met een vriendin over de boulevard van Nice. Om zijn verhaal uit te leggen tekende hij achter op een pakje vloeitjes voor het eerst de creatiespiraal. Knoope begon vanaf 1990 zijn verhaal uit te dragen. Hij organiseerde cursussen in grote steden, via prikborden bij bibliotheken. Die cursussen gingen altijd door, er was altijd voldoende belangstelling en op een goed moment ging GITP hem inzetten als coach. Daarna begon het harder en harder te lopen. KPMG kwam als belangrijke afnemer en al snel zat hij op 10 à 20 voordrachten per maand. Hij kon er van leven. De creatiespiraal had zichzelf bewezen.

Knoope woont in een bescheiden huis op een prachtige on-Nederlandse plek bij Nijmegen. De beschutte ligging van het huis wekt de indruk van de woning van een kluizenaar. Knoope runt zijn bedrijf alleen. Hij kiest bewust voor geen medewerkers, ondanks de ronkende brochure van Knoope Ideaal Coaching BV die een scala aan activiteiten noemt van revitalisering van teams tot coaching voor ondernemers en particulieren. Hij gelooft in horizontale en tijdelijke samenwerkingsverbanden op basis van gelijkwaardigheid en niet in gezagsverhoudingen.

Knoope, slobbertrui, pantoffels aan, leunt achterover. "Ja hij is er even mee opgehouden, met de voordrachten." Het was natuurlijk een kick, maar het werd te veel. Hij wil twee maanden nadenken, conform zijn eigen creatiespiraal. Hoe nu verder? Er komt een Duitse vertaling van het boek. Hij denkt over een tweede boek over emoties en over de verbanden tussen angst en avontuur, verdriet en lust, schuld en verantwoordelijkheid. Hij zou ook wel een nieuwjaarsconferentie willen houden, zoals Freek de Jonge. Ja, dat kan hij. Hij wordt steeds meer een cabaretier. Hij vindt het leuk om de mensen aan het lachen te maken. Tegelijkertijd verbaast het hem dat het succes van de creatiespiraal niet nog sneller gaat. Zo'n uitvinding, daar zit de wereld op te wachten, zou je denken. Maar hij ziet ook het belang van een degelijk draagvlak en hiervoor is geleidelijkheid een betere weg dan een snel overwaaiende hype. Bovendien heeft Knoope nu wel voldoende geld, maar begint hij zich ook af te vragen waarvoor hij zijn creatiespiraal eigenlijk zelf gebruikt. Het is een middel, geen doel op zich, net als geld.

Knoope bevindt zich in het elfde uur van zijn eigen uitvinding. De leegte, de stilte na het succes. Hij is weer terug bij de oervraag van het bestaan. Waartoe zijn wij op aarde? Knoope heeft een katholieke achtergrond en hij kent dus het antwoord: "Om hier en hiernamaals gelukkig te zijn." Hij veert op. "Ja, dat is iets, daar ga ik me de komende tijd sterker mee bezig houden."

Knoope meldt bij herhaling dat het hem verbaasd dat zijn succes niet veel groter is. Iedereen heeft zo'n inzicht als de creatiespiraal toch nodig? Iedereen wil toch zijn dromen realiseren? Waarom zouden mensen dat niet willen? Waarom staan de mensen niet in nog grotere getale voor zijn deur? Hij weet een deel van de antwoorden. Mensen zitten vast in oude patronen. Ze durven er niet aan te denken dat ze het zouden kunnen, hun dromen realiseren. Ze hinderen zichzelf en elkaar. Ze plaveien hun eigen weg niet, maar werpen juist barricades op. Dan plaats je jezelf in de negatieve creatiespiraal of in de eindeloze creatiecirkel, twee tegenbeelden die Knoope eveneens heeft gedefinieerd. Tegenbeelden, die duidelijk maken hoe mensen zichzelf in de weg kunnen zitten. Het is jammer om je dromen niet te realiseren. Dan doe je jezelf te kort. Het zijn effectieve methoden om je eigen geluk in de weg te zitten. En waarom? Bovendien zien wij wensen vaak als zondig. Je moet het leven nemen zoals het komt. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Je moet je kop niet boven het maaiveld uitsteken." "Onze taal heeft een heel scala aan uitdrukkingen om van je leven vooral niets bijzonders te maken. Dat mag niet, dat hoort niet. Er zijn handenvol argumenten om geen vorm te geven aan wat je wilt." Drogredeneringen vindt Knoope. Hij gruwt van dit soort uitspraken. Waarom zou je jezelf in de weg zitten? Een boom zoekt toch ook de ruimte? In deze wereld onderdrukken veel mensen hun gevoel. Emoties horen niet, ze kosten tijd. Dit verhindert de noodzakelijke eerste stappen van de creatiespiraal. De stappen waar je aan een vage wens, een gevoel haast nog, ruimte moet gaan geven, soms schijnbaar tegen alle logica en redelijkheid in. Ruimte geven aan je emoties, op een volwassen manier. Knoope beschouwt het als een logische stap in een natuurlijk proces. En zonder de zorgvuldige eerste stappen heb je ook weinig kans van slagen.

De wereld gaat uiteindelijk veranderen doordat geleidelijk aan steeds meer mensen hun eigen wensen de ruimte gaan geven, zo weet Knoope. Nee een revolutie wordt dat niet, het wordt een prachtige evolutie. Knoope is er heilig van overtuigd, maar beseft wel dat hij over een verre toekomst praat.

"In die zin is mijn succes gekoppeld aan mijn wens om bij te dragen aan deze wereld. Het gaat gelijk op. Naarmate mijn creatiespiraal succesvoller wordt, draag ik meer bij."

2013, de Ontknooping is er al.

Begin februari 2013 belt Marinus, of ik het slot van het verhaal uit 2001 wil aanpassen, want dat klopt niet meer en dit verhaal wordt nog steeds vaak gegoogled. Het is leuk om de momentopname uit 2001 uit te breiden met een ontmoeting 12 jaar later. Marinus is enorm veranderd. In plaats van een wat rebelse, licht provocerende en branie-achtige man rijdt er nu een fluisterstille Toyota Prius voor met daarin een oudere, vriendelijke leraar. Hij heeft in de tussentijd een nieuw boek uitgebracht, de Ontknooping. Een boek over immoties en emoties. Over hoe emoties bij elkaar horen, elkaar aanvullen en soms opeens paradoxaal kunnen zijn. Hoe je van een negatieve in een positieve spiraal kunt komen. Het boek is ook een afronding. Nog steeds begrijpt hij niet waarom mensen niet veel meer hun idealen volgen. De wereld wil niet, ontwikkeling is een complex en traag mechanisme. Ergens in de afgelopen jaren is het egocentrisme doorgeslagen. Ieder voor zich. Ja, dat geldt ook een beetje voor hem. Op een goed moment vroeg hij zich af hoe het met zijn pensioen zat? Dan ga je niet meer voor je idealen, maar voor je veiligheid. Dat is de dood in de pot. Hij is er daarom mee opgehouden en is nu weer op zoek naar wat hem drijft en inspireert, wat hij leuk vindt. Hij heeft last van de ziekte van Parkinson en is min of meer met pensioen. Met de voordrachten was het op een goed moment ook klaar, de hype was uitgewoed, hij geeft er nu nog een per maand, in Hoorn, waarbij iedereen welkom is. Zijn creatiespiraal heeft heel veel mensen geholpen om hun dromen te verwezenlijken. Het verhaal is eigenlijk niet bestemd voor bedrijven om nog meer rommel te maken. Uiteindelijk heeft hij dan ook helemaal niet voor de weg van het grote geld gekozen. Toen zat hij er tegen aan, coquetteerde er een beetje mee, maar een baan met een salaris van een paar ton bij een vooraanstaand adviesbureau, dat heeft hij uiteindelijk niet gedaan. Hij zou zijn vrijheid verkopen en dat is het niet waard. We doen samen een paar stemexpressie-oefeningen. Een bijzondere ontmoeting.