Klem Los is een flinke worsteling geweest, negen jaar met vlagen aan gewerkt. Er gingen verschillende versies aan vooraf en de eerste versie werd door proeflezers als plat en oppervlakkig omschreven. Au.
Wat ook niet hielp is dat 'mijn' uitgeverij Mistral al bij het verschijnen van Onderwatermuziek failliet ging. Ik heb nog geprobeerd om honderd exemplaar van Onderwatermuziek te kopen, maar de curator had de boeken al naar het oud papier gedaan. Het plan was dat ik bij Mistral drie romans zou schrijven. Geen uitgever meer. Au.

Mijn zoektocht naar een nieuwe uitgever heb ik na twee of drie afwijzingen losgelaten. Genoeg au en er kwam opeens een gouden kans voor een mooie boekpresentatie.
Zelf kan ik ook proeflezers, eindredactie, correctie en vormgeving organiseren. Dat heb ik gedaan, met redelijk succes.
Dank aan Marjo Stam, Ton Boon, Wim Aalbers, Willem Wansink, Katri Schweitzer en Angelique Koppelman, Ellen Segeren deed de eindredactie.

Toch zitten er nog wat foutjes in het boek. Als er een tweede druk komt, haal ik ze eruit. 'Een ruwe diamant', zei iemand. Je wilt dat het perfect is, maar dat zal wel nooit lukken.

Mechteld Ballintijn is een heerlijke vormgever met wie ik ook al "Presenteren is een feest" en "Iedereen journalist" heb geproduceerd. De productie van Klem Los ging soepel, terwijl ik best nog tot op het laatst stukken tekst heb verbeterd / gewijzigd. De keuze van lettertype, bladspiegel, opmaak, voorkant, achterkant, rug, papier enzovoorts is een heel mooi proces geweest. Erg leuk om hier actief bij betrokken te zijn.

Door mijn deelname aan dit proces voel ik me bij Klem Los meer betrokken dan bij Onderwatermuziek. Dankjewel Mechteld en Marieke Budding.

Ik ben aangesloten bij de Vrije Uitgevers. Hierdoor kan ik mijn boeken in het Centraal Boekhuis leggen. Dat is een voorwaarde om de boekhandel te bereiken, maar dan nog heeft geen boekhandel van mij of van mijn boek gehoord. Ik hoopte op wat media-aandacht, maar zelfs het lokale sufferdje vond mijn nieuwe roman geen artikel waard.

Zelf uitgeven of een uitgever zoeken?

De keuze voor zelf uitgeven is een verhaal apart. Wat doet een grote Amsterdamse uitgever voor een onbekend boek van onbekende auteur? Iets, maar volgende week zijn er weer nieuwe boeken. Als kunstenaar ben ik gewend om autonome kunst te maken. Deze roman is hier ook een vorm van. Volledig zelf verantwoordelijk, Tegelijkertijd is een goede eindredactie (van een goede uitgever) meer dan nuttig. Gelukkig had ik Angelique en Ellen, thnx, zonder jullie ... Zelf uitgeven kan ook pure ijdelheid zijn. Maar Katri zag me ploeteren en zag het boek beter worden. Dat hielp. Op een goed moment kwam alles in een stroomversnelling. We kregen een mooie tentoonstelings in Cultura Ede. Een ideale setting voor een boekpresentatie. Ik had bovendien opeens een paar weken ruimte om Klem Los af te maken. Op zo'n korte termijn is een uitgever vinden onmogelijk en zelf uitgeven bleef dus de enige optie. De doorlooptijd is nu ongever een half jaar. Bij een grote uitgever kon het maar zo anderhalf jaar gaan duren. Het financiële risico is uiteraard ook veel groter en ik ben zelf volledig verantwoordelijk voor de integrale kwaliteit en de publiciteit. Persbericht, flyer, recensie-exemplaren, presentatie. Ja, een goede uitgever is echt ook veel waard. Wie weet, volgende keer.

Uiteindelijk staat er een pallet boeken in de gang. Totdat jij en jij en jij Klem Los gekocht hebben. 

Hieronder staan de drie eerdere  covers van de verschillende versies waaruit uiteindelijk Klem Los is voortgekomen.

Waar. Dit is de cover uit 2016. Wat is waar en niet waar en waar speelt het boek zich af? Klem Los is gedeeltelijk goed te plaatsen. Amsterdam, Parijs, Nice, Brussel, Mangalia (Roemenië). Klem Los bevat echter ook onherkenbare plaatsnamen, Toerel, Dolm, Harel en Barik. Deze laatste plaatsen liggen in het rivierengebied tussen Rijn en Waal. Ik vind het niet gepast om een bestaand dorpje met de bonte verhalen uit het boek te belasten. Veel verhalen in het boek hebben vaak in het echt (maar andere setting en context) plaatsgevonden. Wat is waar en wat is niet waar? De mix en de aanpassing zijn van mijn hand. Het is in ieder geval geen sleutelroman en geen geanonimiseerde verslaglegging van een dorpsgeschiedenis.

Waar gaat ook over plek en identiteit. Waar kom je vandaan, waar ben je nu, waar ga je naartoe?
Op deze cover staat Ulrike Meinhof (1934 – 1976) De foto dateert uit 1964. De Duitse journaliste Ulrike Meinhof radicaliseerde eind jaren zestig tot terroriste. In 1972 wordt ze gearresteerd. Vier jaar later wordt ze dood gevonden in haar cel. De Baader-Meinhof groep, ook wel Rote Armee Fraktion, is mede naar haar vernoemd. Deze foto is vrijgegeven door haar dochter Bettina Röhl. Ik heb onderzocht hoe onschuldig, gerechtvaardigd studentenprotest kon verworden tot een losgeslagen bende van killers. Dit verhaal zie je in Klem Los op kleinere schaal terug.

 

In die negen jaar ging het ook flink fout met het schrijven van Klem Los. Aan de ene kant werd het steeds bonter, aan de andere kant werd het steeds uitleggeriger en vergoeilijkend. Dat wilde ik helemaal niet.  Er moest weer verwondering in komen, snelheid en de ontdekking van schoonheid. Ik schreef over de vondst van een zeldzaam plantje, de dijkraket, analoog aan de zandraket. En juist in de week dat ik dat stuk uitwerkte, vond ik in de NRC een klein berichtje over een zeldzaam plantje, waarvan de foto hier op deze cover staat. Mooie cover, maar onvoldoende de sfeer van het boek, teveel vlag op modderschuit.

Dat hoofdthema, het plantje, maar vooral de raketten van Tom en van de raketclub en tot slot de bus die op volle snelheid het water in schiet, dat is uiteindelijk niet de titel geworden. Het fraaie plaatje zou te literair, te afdekkend zijn. Klem Los is net als Erik ook anti literair, gewoon een lekkere boerenzoon. Klem Los moest weer uitdagend, opwindend en naïef worden.

De eerste cover die ik maakte, pakweg 2013, vier jaar na
Onderwatermuziek vond ik wat saai, maar is wel inhoudelijk goed.

De wilgen, zo  typerend voor het landschap in het boek, zijn ook een soort van dijkraketten, prachtige wachters. Ik teken en schilder ze al sinds ik in
Amerongen woon. En ook was toen al duidelijk dat de tijd van de oude blanke mannen voorbij is. Het tijdperk van Europa en van Amerika lijkt zelfs voorbij. Vierhonderd jaar na VOC en Europese kolonisatie van
de wereld, neemt de rest van de wereld het over en sterft Europa in
schoonheid? Of toch niet? Ook dit is een onderliggend thema in Klem Los.
Op deze eerste cover staat in ieder geval heel duidelijk de Waterdijk, symbool voor het rivierengebied.

U kunt Klem Los rechtstreeks bestellen. 

Klem Los kost 20 Euro.
Verzending vanaf eind augustus.
Vanaf 15 september 2018 ook via boekhandel en bol.com